Sıcaklığın değişmesi durumunda; taze ve dondurulmuş ürünlerin içerisinde insan sağlığını etkileyebilecek mikro organizmaların oluşması veya ürünlerin bu nedenle ticari değerlerini yitirmeleri “soğuk zincir lojistiği” alanına girer. Bu nedenle soğuk zincir ürünlerinin sıcaklıklarının üretim, depolama, nakliye ve dağıtım süreçlerinin izlenmesi ve sıcaklıkların kayıt altına alınmasını gerektirir. Sadece söz konusu sıcaklıkların arzu edilen sıcaklıkta olması ve kayıt alınması yeterli değildir, bu sıcaklıkların ayrıca “doğrulanması” gerekmektedir.
Halen sıcaklıkların gerçek zamanlı ve sürekli kayıt altına alınması, gerek sosyal sorumluluk gerekse yasal sorumluluklar arasındadır. Bu konuda çeşitli kayıt sistemleri halen kullanılmaktadır. Böylelikle ürüne ait sıcaklık kayıtları sürecin başından sonuna izlenebilmektedir. Soğuk zincir lojistiği süreçlerini yöneten şirketler “sıcaklık kayıtlarını” müşterilerine verebilmektedir.
Bir gıda maddesinin belirli bir sıcaklıkta saklanmasını gerektiren pek çok sebep vardır. Bu sıcaklık ürün kalitesini en üst seviyede tutarken, bazı gıda maddelerinin sıcaklığının kısa bir süre içinde olsa olumsuz yönde değişmesi, tüketicilerin; zehirlenme, ishal, kusma vb gibi tehlikeli gıda kaynaklı hastalıklarla karşılaşmasına sebep olabilir. Ürünlerin arzu edilenin üzerinde sıcak veya soğuğa maruz kalmasının ürün kimya yapısında ciddi değişimlere sebep olduğu, ürün ömrünün değiştiği gıda sektörüne ilaveten “ilaç sektöründe” ürün etkisinin yitirildiği bilinmektedir. Bu nedenlerle ürünlerin güvenle ve emniyetle saklandığı, taşındığı ve dağıtıldığı konusunda müşterilere güven vermenin yolu” sıcaklık doğrulamasıdır”.
Soğuk zincir Lojistiği süreçlerini yönetenler; ürünlerin süreç içindeki “tehlike analizlerini” yapar ve buna göre önlemlerini alırlar. Bu önlemlerden ;”termal haritalandırma” ;depoda veya araçta ürünlerin bulunduğu yerde ne tür sıcaklık değişimlerine sahip olabileceklerini bilmek ve buna göre düzeltici önlemleri almayı sağlayacaktır.
Termal haritalandırma yapılması ve sürekli güncel tutulması ilaç sektöründe zorunlu yapılması gerekenlerdendir. Gıda maddeleriyle ilişkilerine göre Lojistik şirketler termal haritalandırmayı “sosyal sorumlulukları” çerçevesinde yapmalıdırlar.Servis sağlayıcılar;depolarında veya araçlarda soğutma sisteminde meydana gelecek bir kesintinin zaman-sıcaklık değişimi bilgilerini karar verme sürecinde kullanacakları için iyi bilinmelidir.
Sıcaklık kaydedici cihazlar;arzu edilen sıcaklık aralığında ve sıklıkta soğuk ürünlerin bulunduğu depo, araç kasası, konteyner veya taşıma ekipmanları içindeki sıcaklığı kayıt ederler.
Ürünü teslim eden; tüm kayıtları istenmeden vermek ,teslim alan ise ; ürünle ilgili sıcaklık değişimini, sıcaklığın arzu edilen sıcaklıklar arasında olduğunu, veya bir nedenle sıcaklıklar aşılmışsa ne kadar süre ve hangi sıcaklıkta aşıldığını teslimat sırasında kayıtları incelemek ve sonuçları paylaşmak zorundadır. Ürünlerin sıcaklık değişimi nedeniyle( makine bozulması, kaza vb gibi nedenle hasarlanması durumunda sigortacınızın ilk soracağı sorulardan biri; son 24 saatlik sıcaklık kayıtları olacaktır. Sağlık kuruluşları e.coli vakalarında bu kayıtları isteyecektir.
Bu sıcaklıkların doğruluğunu kanıtlamak amacıyla yapılacak işlemler ise;
* Mevcut sıcaklık kaydedici yanına bir başka kayıt cihazı koyarak aynı anda aynı yerden sıcaklık bilgisi alınız,
* Tüm süreçlerde sıcaklık kayıtlarını içinde “ ürün” yok iken alınız, ürün olduğu durumdaki kayıtlarla karşılaştırınız.
* Sıcaklık kayıt edici cihazlar mutlaka kalibre edilmiş olmalıdır.
* Sıcaklık kaydedici cihazların yerlerini gösteren bir krokide cihaz seri numaralarıyla belirtilmelidir.
*Her araç gereç, tesis için termal haritalandırma kayıtları, sıcaklık kayıtları, kalibrasyon kayıtları, paralel test sonuçları “sıcaklık kayıt sistemi” içinde asgari altı ay süreyle saklanmalıdır.
Taner ATLATIRLAR
