Soğuk hava depoları; diğer depo yatırımlarına göre daha pahalı, daha yüksek katmadeğer yaratabilen, özellikle sebze-meyve ihracatının olmazsa olmazı, ön soğutma yoluyla hasat edilen ürünlerin raf ömrünü direkt etkilemesi yönüyle kayıpların önlendiği bir altyapı olmasına karşılık bu altyapı kapasitemizin yeri, ne amaçla kullanıldığı, hangi dönemlerde boş veya atıl olduğu, bölgede hasat edilecek meyve-sebze ile bölge depolama kapasitesiyle karşılaştırılması, yetersizliklere önlem alınması gibi planlama, konsalide etme gibi lojistiğin direkt faaliyet alanında olan konularda ciddi bilgi eksikliği vardır.
Örneğin Isparta bölgesinde elma hasadı 1.200.000 ton iken depolama kapasitesi 700.000 ton’dur. Aradaki fark kadar ve yıllık üretim artışını kapsayacak yatırım yapılmalıdır demek için kapasite rakamlarını bilmek gerekir ancak bu rakamlara ulaşacak bir sistem yoktur. TUİK’te böyle bir istatistik yoktur. Soğuk hava depoculuğu “ölçek ekonomisinin” geçerli olduğu bir sektördür. Eğer bu ölçeklere uyulmazsa depolama için ödediğiniz ücret veya maliyet, 5 yıldızlı otelde bir gecelik konaklama fiyatına denk gelebilir.
Polonya Avrupa Birliğine girdikten kısa bir süre sonra Polonya’nın çeşitli bölgelerindeki 500-1000 palet kapasitesinin altında olan 300’den fazla depo ekonomik olmayışları sebebiyle kapatıldı. Özellikle tarımın kuraklık-yağış, arz-talep, üretim-tüketim gibi alanlarda yeterince spekülatif konuları varken bir de buna depolama belirsizliği eklenmektedir veya rekabet edebilir bir maliyette depolama yapılamamaktadır.
Örneğin AB bölgesinde ortalama bir palet donuk ürünün günlük depolama ücreti bir Euro/gün seviyesindeyken bu rakam İstanbulda da aynı seviyede olmasına rağmen Antalya’da 2-3 katı daha yüksektir. Türkiye’de işçilik AB ye göre daha ucuz olmasına rağmen İstanbul’da AB ile aynı maliyete depolama yapan bir Türk şirketi, AB daha yakın olan bir İspanya ile nasıl rekabet edecektir? Bir yatırımcıya; örneğin Bursa bölgesinde aylık-yıllık xxxxx miktar ton sebze-meyve üretimi vardır, depolama kapasitesi yyyy’dir demek için yazılı, güvenilir bir kayıt sistemi olmalıdır.
Bu nedenle “ölçek ekonomisinin” geçerli olduğu bu sektörde kapasitenin en azından bilinmesine ihtiyaç vardır. Ancak böyle bir veri tabanı yoktur.
Oysa ticari bir faaliyette bulunan soğuk hava deposu sahibi şirketler veya şahıslar ticaret odalarına kayıt yaparken kapasiteleri bir sistematik altında toplanabilse sorun kolaylıkla çözülebilir.
Bu süreç tamamlanıncaya kadar soğuk hava deposu olan şirketlerin, şahısların bilgilerine ihtiyaç vardır. Bu bilgiler gerekirse gizlilik sözleşmesi yapılarak saklanacaktır. Yapılacak analizlerde firma-şahıs vb. ismi geçmeyecek, tüm kapasite içinde değerlendirilecektir.
Katkıda bulunan kişi ve kurumlarla sonuçları paylaşacağımı da duyurmak isterim. (şehir,bölgelere göre kapasite, yıllık değişim, boş kapasite vb)
Form: soguk-hava-depolari.
Taner ATLATIRLAR
Mobile:90 5333486237
Office:90 2128638261
E-mail: taner@frigonetwork.com
