F Grubu teslim şekilleri FOB, FCA ve FAS olmak üzere üç çeşittir. Aşağıda bu kısaltmaların İngilizce açılımlarına ve açıklamalarına ulaşabilirsiniz.
FCA (Free Carrier) [Satıcının ülkesinde teslim yeri belirtilerek taşımacıya teslim]
FAS (Free Alongside Ship) [Satıcının ülkesinde ismi belirtilen limanda gemi yanında teslim]
FOB (Free On Board) [Satıcının ülkesinde ismi belirtilen sevk limanında gemide teslim]
Bu teslim şekillerini sırası ile inceleyelim;
FCA (Free Carrier)
Ülkemizden yapılan ihracatların çok büyük bir bölümünde FCA teslim şekli kullanılmaktadır. FCA teslim şeklinde ticarete konu olan malın gümrük işlemlerinin tamamlanması ve nakliye aracına yüklenmesi ile satıcının yani ihracatçının sorumlulukları sona ermektedir. Bu teslim şeklinde navlun ücreti ya da nakliye sigortası yapılacaksa bunun tüm masrafları alıcıya yani ithalatçıya aittir.
FCA teslim şeklinde uluslararası lojistik yani taşımacılık ithalatçıya aittir. Bu teslim şeklinde ihracatçı sadece ülkesindeki ihracat formalitelerini yerine getirir ve hemen ardına malları ithalatçının belirttiği yerde ve yine ithalatçı tarafından belirtilen nakliyeciye teslim ederek yükümlülüklerini yerine getirir. Kısacası bu teslim şeklinde ihracatçı hiçbir şekilde uluslar arası taşımadan sorumlu tutulamaz. Sadece kendi ülkesindeki ihracat işlemlerini gerçekleştirir ve malı ithalatçının belirttiği yerde ve yine ithalatçının belirttiği taşımacıya teslim eder. Eğer ki FCA teslim şeklinde ithalatçı teslim yerini belirtmemişse bunu ihracatçı belirleyebilir. Bazı durumlarda ithalatçı taşıma konusunda ihracatçıdan talepte bulunur. Böyle durumlarda ihracatçı masrafları ve riski ithalatçıya ait olmak üzere alıcıya yardımda bulunabilir.
FAS ( Free Alongside Ship)
FAS teslim şekli sadece su yolu lojistiğinde kullanılır. Denizyolu, nehir vs. gibi. Bu teslim şeklinde de ihracatçı ithalatçı tarafından belirlenen yükleme limanında ve yine ithalatçının ismini belirlediği geminin yanında, belirtilen zamanda malları hazır bulundurur ve teslimini gerçekleştirir. Teslim ile birlikte satıcının yani ihracatçının sorumlulukları biter.
FOB (Free On Board)
FOB teslim şekline göre mallar ithalatçı tarafından belirlenen sevk limanında ve ithalatçının belirttiği tarih ile geminin bordasını aştığı anda ihracatçı teslim yükümlülüğünü yerine getirmiş sayılır. Diğer her türlü masraf ve risk ithalatçıya aittir. Yani sigorta vs. yapılacaksa bunların tüm masrafları ithalatçı tarafından karşılanır. Ro-Ro taşımacılığında ya da konteyner taşımacılığında FOB teslim şekli kullanılamaz. En çok karıştırılan durumda budur. Çünkü FOB teslim şeklinde iki liman arasında mal sevkiyatı vardır. Ro-Ro ve konteyner taşımacılığında tırlar ulaşılan limandan sonra taşımacılık faktöründe kullanılırlar. Gemi dışında başka taşıma araçlarının lojistiğe konu olmasından dolayı FOB teslim şekli bu tip taşımalarda kullanılamaz. Kısacası FOB sadece iki liman arasındaki gemi taşımacılığını ifade eder. FOB teslim şekli en geniş F grubu teslim şekillerindendir. Bu yazımız dışında ayrıca incelenmesi tavsiye olunur.
F Grubu teslim şekillerinin göze çarpan ortak özelliklerine baktığımızda, tüm teslimatın satıcının yani ihracatçının ülkesinde gerçekleşmiş olduğunu açıkça görürüz. Yani ihracatçı ithalatçının ülkesinde hiçbir işleme tabii tutulmamaktadır.
Yılmaz SANLI
