Dahilde İşleme Rejimi (DİR)
1980 yılından itibaren uygulanmaya başlanan İhracata Yönelik Kalkınma stratejisine bağlı olarak düzenlenen İhracatı Teşvik Mevzuatının, Gümrük Birliği çerçevesinde, ülkemiz AB’nin Gümrük Koduna uygun hale getirilmesi yoluyla oluşturulan ve 01.01.1996 tarihinde yürürlüğe giren bir rejimdir.
Dahilde İşleme Rejiminin Temel Amaçları
– Üretim ve ticaret hacmini artırmak,
– Katma değer yaratmak,
– İstihdamı artırmak,
– Dünya piyasa fiyatlarında hammadde temin etmek suretiyle ihracatı artırmak,
– İhraç ürünlerini ve ihraç pazarlarını çeşitlendirmek.
Dahilde İşleme Rejiminin Avantajları
– Üçüncü ülkelerden yapılan ithalatta gümrük vergisi, KDV ve diğer vergi, resim ve harçlardan muafiyet,
– AB ülkelerinden ithalde KDV ve diğer vergi, resim ve harçlardan muafiyet,
– İhracat taahhüdünü üçüncü ülkelere yapılan ihracatla yerine getirmek koşulu ile ithalatta kota ve gözetim önlemlerinden muafiyet,
– İhracat sayılan satış ve teslimler ile ilgili olarak gümrük vergisi muafiyetli ithalat,
– Eşdeğer eşya kullanımına olanak verilmesi,
– Ödenmiş vergilerin geri alınması olarak sıralanabilir.
Dahilde İşleme Rejimi
Dahilde İşleme Rejiminde Uygulanan Sistemler
Dahilde İşleme Rejiminde şartlı muafiyet ve geri ödeme sistemi olmak üzere iki tür dahilde işleme tedbiri uygulanmaktadır.
Şartlı muafiyet sistemi; dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni ihraç edilecek eşyanın üretiminde kullanılan ve serbest dolaşımda bulunmayan hammadde, yardımcı madde, ambalaj ve işletme malzemesinin Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik kişilerce ithalatı sırasında doğan vergilerin teminata bağlanarak ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın ithal edilmesi ve üretim sonucunda elde edilen eşyanın ihraç edilmesini müteakip alınan teminatın iade edilmesidir.
Geri ödeme sistemi; dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni kapsamında serbest dolaşıma giren hammadde, yardımcı madde, ambalaj ve işletme malzemesinden elde edilen işlem görmüş ürünün ihracı halinde, ithalat esnasında alınan verginin geri ödenmesidir.
Dahilde İşleme Rejimi Kapsamında İndirimli Teminat Uygulaması
Dahilde işleme rejimi kapsamında indirimli teminat uygulamasından faydalanılabilmektedir.
Bu uygulama çerçevesinde Yetkilendirilmiş Yükümlüler, A, B ve C sınıfı onaylanmış kişi statü belgesi sahibi firmaların dahilde işleme rejimi kapsamında yapacakları ithalatta, bu ithalattan doğan verginin sırasıyla %1, 5 ve 10’unun teminat olarak yatırılması kaydıyla, gümrük idaresince ithalatın gerçekleştirilmesine izin verilir.
Onaylanmış kişi statü belgesi sahibi olmayan firmalar için de bu uygulama söz konusu olabilmektedir. Bu kapsamda, dış ticaret sermaye şirketleri ile sektörel dış ticaret şirketleri, imalatçı-ihracatçı firmalar ve belli bir periyot için belirlenen ihracat rakamını geçen ihracatçı firmalar da, yine belirli limitlere bağlı olarak yapacakları ithalatta, bu ithalattan doğan verginin %10’unun teminat olarak yatırmak suretiyle ithalat yapabilirler.
Dahilde İşleme İzin Belgesi / Dahilde İşleme İzni Müracaatları
Türkiye gümrük bölgesinde yerleşik firmalar tarafından, dahilde işleme izin belgesi almak için elektronik ortamda Ekonomi Bakanlığına, dahilde işleme izni almak için ilgili gümrük idaresine müracaat edilmesi gerekmektedir.
Dahilde İşleme İzin Belgesi Almak için Gereken Belgeler
Dilekçe, Dahilde İşleme Proje Formu, İhraç Ürünleri ile ilgili Hammadde Sarfiyat Tablosu, Kapasite Raporu, Ticaret Sicil Gazetesi örneği, İmza Sirküleri v.b.
Dahilde İşleme İzin Belgesi / Dahilde İşleme İzni Kapatma Müracaatları
Firmaların,
Dahilde işleme izin belgesi ihracat taahhüdünü kapatmak için en geç belge süresi sonundan itibaren 3 ay içerisinde, elektronik ortamda Ekonomi Bakanlığı’nca (İhracat Genel Müdürlüğü) belirlenen ilgili bölge müdürlüğüne,
Dahilde işleme izni ihracat taahhüdünü kapatmak için en geç izin süresi sonundan itibaren 1 ay içerisinde ilgili gümrük idaresine, müracaat etmeleri zorunludur.
Dahilde İşleme Rejimi Tedbirlerine Uyulmaması Durumunda Uygulanacak Müeyyideler
Dahilde İşleme Rejimi hükümlerinin ihlali halinde, belge/izin kapsamında yapılan ithalata ilişkin varsa alınmayan ithalat vergileri ile Gümrük Kanunu’nun 238 inci maddesi uyarınca para cezası tahsil edilir.
Sonuç
Türkiye ihracatının %70’e yakın oranının DİR kapsamında geçici olarak ithal edilen ürünlerin belirli bir işlem görmeleri sonucu elde olunan ürünlere dayalı olması nedeniyle, dahilde işleme rejimi dış ticaretimizin temel direği niteliğindedir. Ancak; belirtmek gerekir ki, DİR’in uygulanmasından kaynaklanan bazı sorun ve sıkıntılar da mevcut bulunmaktadır. Her şeyden önce, Türkiye ihracatının bu denli DİR’e dayalı olması hususu üzerinde önemle durulması gereken bir konudur. Dünya ticaretinde yer edinebilmesi için Türkiye’nin, yüksek teknolojiye dayalı ve katma değeri yüksek ürünlerin ihracına ağırlık vermesi gerekli bulunmaktadır.
