Kombine Taşımacılığın Öğeleri
Kombine taşımacılık türü gereği karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu karmaşıklığın giderilmesi için kombine taşımacılığın planlanması, tasarımlanması ve işletilmesi içerdikleri ögelere göre yapılmalıdır. Bu ögeler şu şekilde sıralanmaktadır:
1.Taşıma Araçları
Kombine taşımacılık sisteminde genellikle kullanılan araçlar; kamyon, tren, gemi ve uçaktır.Her bir taşımacılığın gerçekleşmesinde farklı araçlar kullanılmaktadır.Kombine taşımacılığın gerçekleştirilmesi için de özel taşıtlar gerekmektedir.
• Kamyon: Kombine taşıma sisteminin etkin ve verimli çalışabilmesi için üretim yerinden yükleme terminallerine veya boşaltma terminallerinden müşteri deposuna sevkiyatlarda kamyonlara ihtiyaç duyulmaktadır.
Genellikle kamyonlara, kombine taşımacılığın ilk ve son halkalarında ihtiyaç duyulmaktadır. Kamyonlara yükleme; palet, sandık veya konteyner halindeki taşıma ünitelerinin karayolu eşya taşıma mevzuatının belirlediği dingil başına ağırlığı, istihab haddi gibi kriterlerine bakılarak yapılır.
Kara-demiryolu entegrasyonu kombine taşımacılıkta konteynerler belirli merkezlerde toplanmak zorundadır. Yükleme ve boşaltma işlemleri vinçler veya benzeri mekanik araçlarla, toplama ve dağıtım ise genellikle kamyonlar vasıtasıyla yapılmaktadır.
• Tren: Kombine taşımacılık sisteminde, üretim yerlerinden malların toplanmasına veya müşteri depolarına sevkiyatında, karayolu yerine bazen demiryolu kullanılmaktadır.
Gelişmiş ülkelerde demiryolu ağının yaygın olması ve bazı ülkelerde karayolu araçlarının kullanımına getirilen sınırlamalar, taşıyıcıların demiryolu taşımacılığına yönelmesine sebep olmuştur. Trenlerin aynı anda çok sayıda konteyneri bir arada taşıyabilmesi kombine taşımacılıkta önemli bir üstünlük yaratmaktadır.
Vagonlar ile taşınacak taşıma üniteleri transit ülkenin belirlediği ağırlık, uzunluk ve yükseklik standardında olmalıdır. Vagon boyutları konteyner taşımasına uygun olmalıdır. Varış yeri demiryolu terminallerinde, indirme ve bindirme işlemleri için yeterli ekipman bulunmalıdır.
• Gemi: Kombine taşımacılıkta kullanılan gemi türlerinin en önemlisi konteyner gemileridir. Diğer uygun türler ise Ro-Ro gemileri ile taşımaya elverişli gemilerdir.Standart ambalajlı yüklerin özel yükleme sistemleriyle güverteye çekildiği ve güvertedeki bölmelere yerleştirildiği gemilerdir.
• Uçak: Kombine taşımacılık sisteminde kullanılan uçak türlerinin en önemlisi kargo uçaklarıdır.Kargo uçakları gerek kapasiteleri gerekse uzun mesafe uçuş yetenekleri sayesinde özellikle kıtalararası taşımalarda tercih edilmektedir.Kargo uçaklarında taşınan yükler, ana ve alt ambarda paletli, ağlı ve konteynerli olmak üzere çeşitli şekillerde taşınmaktadır.
2.Terminaller: Türler arası aktarma işlemlerinin gerçekleşmeleri için özel terminallere gereksinim duyulmaktadır. Terminallerin yerleşim ve tasarımları bu boyutta büyük önem taşımaktadır. Belirli bir etki alanı içinden, fakat göreli olarak kısa mesafeden karayolu ile bu terminallere getirilecek yüklerin diğer taşıtlara aktarılması ya da tam tersi yönde aktarma yapılması kombine taşımacılık sürecinin temel işlemlerinden biridir. Bunun için hem kombine taşımacılıkta hem de türler arasında denge sağlanmalı, ortak çözüm kanalları oluşturulmalıdır.
3.İşletme Kuralları: İşletmelerin bu konuda özel kurallar çerçevesinde hareket etmeleri tartışma götürmez bir gerçektir. Bir taşıma türünden diğerine aktarma yapılması işletmeye bir takım özellikler katmaktadır. Terminallere gelen yüklerin depolara alınması ve sonradan başka taşıma türlerine aktarılması süreçlerinin bazı kurallar çerçevesinde gerçekleşmesi gerekmektedir.
4.Yönetim Kontrol: Kombine taşımacılık özel bir organizasyon becerisi gerektirmektedir. Bu amaçla konunun uzmanlarca planlanarak yürütülmesi, yönetilmesi ve denetiminin yapılması gerekir. Maliyet denetimi de bu konuda çok önemlidir. Çünkü işletmeler ekonomik fayda yarattığını düşündükleri için bu taşımacılık türünü seçeceklerdir.
5.Mevzuat: Kombine taşımacılıkta mevzuat önemli bir yere sahiptir. Pek çok ülkede mevzuatlar nedeni ile sorun yaşanmaktadır. Buna bizim ülkemizde dahildir. Örneğin; konteyner, mevzuatımızda ticari emtiadır. İthali söz konusudur. Üç ay içerisinde ülke sınırları dışına çıkarılmadığı takdirde ağır vergi cezaları söz konusudur.