Stad, meydan gibi kalabalık yerlerde, ortalarda duran üniformalı polislerin gelip geçen tüm insanlara müdahale edeceğini, arama yapıp, onları kontrol altında tutmaya çalışacağını söyleyemeyiz.Polislerin sadece görünür olmasının bile suçu önleyici etkisi vardır.Yani hırsızlar, kapkaççılar açısından caydırıcılık sağlar.
Konuya uzak arkadaşlardan “Bu gümrükler tam olarak kaçakçılığı nasıl önlüyor? Yani her malzemeye açılıp bakılıyor mu ki?” gibi sorular duyuyorum.
Tabiki, gümrüklerde her malzemeye açılıp bakılmıyor.Bu fiziken de mümkün değil zaten.Çoğu malzeme evrak üzerinden inceleniyor. Fakat başta verdiğim polis örneğindeki gibi malzemelere gümrüklerde sadece açılıp bakılma ihtimali bile çokça usülsüz girişimi önleyebilmektedir.
Peki gümrükler tam olarak ne işe yarar?
Gümrüklerin görevleri, ülkeye giren çıkan malzemelerin doğru tespiti, ithalatlarda vergi geliri sağlanması ve kaçak veya yanlış malzemelerin girmesinin önlenmesidir.
Ayrıca gümrüklerin sırf varlığının bile, bir ülkenin bağımsızlık sembollerinden biri olduğu söylenebilir.
Gümrük prosedürü Türkiye’de Avrupa’ya göre biraz daha farklı işlemektedir.Avrupa’daki gibi alıcıyla hiçbir aşamada muhatap olmadan kapıdan kapıya (door to door) taşıma hizmeti Türkiye’de mümkün olamamaktadır.
Çokça Avrupa ülkesinde nakliye firmalarına aynı zamanda gümrükleme yapma yetkisi de tanınmıştır ve nakliye firması varış ülkesinde gümrüğü kendisi yapıp kargoyu teslimat adresine teslim edebilir.
Ancak Türkiye’de her firmanın bir gümrük müşavirliği firmasına noter tasdikli vekalet vermesi ve gümrükleme işlemini bu firma aracılığı ile yapması gerekir.
(Ayrıca burada nakliye firması aynı zamanda gümrük firması da olamaz.Bu sebeple, şartlar yerine getirilerek, ayrı bir gümrük müşavirliği firması kurulması gerekmektedir.Bu ayrı bir konu)
Rusya dahil çoğu Asya ülkesinde prosedür bizimkine yakındır.
Örneğin; bir ithalat işleminde, malzeme Türkiye’de gümrüklü bölgeye geldiğinde firmanın yetkili gümrükçüsünün devreye girip malın gümrük işlemini tamamlaması şarttır.Malzemenin nihai teslimat yerine ulaştırılması bu gümrükleme işlemi bittikten sonra mümkün olabilir.
İhracatta da aynı mantık söz konusudur.Malzemeyi nakliyeciye teslim ettikten sonra gümrüklü alanda ihracat beyannamesinin açılması için yetkili gümrük müşavirliğinin devreye girmesi ve çıkış gümrüğünü tamamlaması gerekmektedir.
Peki nerelerdir bu gümrükleme alanları?
– Havayolu ile yapılan taşımalarda, çıkış veya varış havaalanı (AHL, ADB vs)
– Denizyolu ile yapılan taşımalarda, çıkış veya varış limanı (Derince Limanı, İzmir Limanı vs)
– Karayolu taşımalarında, Ulaştırma Bakanlığı’nın illerde belirlediği özel alanlar (İstanbul’da Halkalı, Erenköy gibi.).
Dış ticarete konu her emteanın bir Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon (GTİP) numarası vardır.Bunlar, malzemelerin adeta kimlik numaralarıdır.Her ülkede aynıdır.İthalatlardaki tüm vergi hesapları ve giriş çıkışlardaki tüm kayıtlar bu numaralar doğrultusunda gerçekleşir.
Ahmet CORA
